Vraag:
We weten dat het verbreken van de belofte één van de eigenschappen is van de hypocrieten. Maar als een moslim niet in staat is om zijn belofte na te komen vanwege een reden die buiten zijn vermogen ligt, doet hij dan iets dat verboden is? En kun je dan stellen dat hij één van de eigenschappen van de hypocrieten bezit of wordt dit hem vergeven?
Antwoord:
Alle lof zij Allah.
Ongetwijfeld is het nakomen van de belofte en het houden van je woord één van de eigenschappen van de gelovigen. Het verbreken van de belofte is één van de eigenschappen van de hypocrieten. Dit is overgeleverd van cAbdoellaah ibn cAmr die zei dat de Profeet (vrede zij met hem) heeft gezegd: “Er zijn vier eigenschappen. Wie die deze bezit is een hypocriet. En wie één van deze vier eigenschappen bezit, heeft een karaktereigenschap van een hypocriet. Behalve als hij dit opgeeft. Als hij spreekt, dan liegt hij. Als hij iets belooft, verbreekt hij zijn belofte. Als hij een eed aflegt, schendt hij deze. En als hij een conflict heeft, maakt hij gebruik van slecht taalgebruik.”
(al-Boekhaarie en Moeslim)
De gelovige die een belofte maakt aan iemand en deze belofte niet nakomt, kan een excuus hiervoor hebben. Als hij een geldig excuus heeft, dan rust er geen zonde op hem. Maar als hij geen excuus heeft, dan zondigt hij. Voor zover bekend zijn er geen teksten die een uitzondering maken aangaande het verbreken van een belofte. Maar het kan zijn dat beloftes worden verbroken in situaties waarin de gelovige geëxcuseerd wordt. Bijvoorbeeld in de volgende situaties:
a. Vergeetachtigheid
Allah heeft ons vergeetachtigheid vergeven. Of dit nu gaat om verplichte zaken die nagelaten worden of verboden zaken die gepleegd worden. Allah zegt (interpretatie van de betekenis):
“Onze Heer, bestraf ons niet als wij vergeten of fouten maken.”
(Soerat al-Baqarah: 286)
Er rust dus geen zonde op wie een belofte maakt en deze vervolgens vergeet.
b. Gedwongen worden om de belofte te verbreken
Dwang is één van de belemmeringen die het mogelijk maken voor een moslim om zijn beloften te verbreken. Bijvoorbeeld als iemand wordt vastgehouden, wordt tegengehouden om zijn belofte na te komen of iemand die bedreigd wordt met een pijnlijke bestraffing.
Er is overgeleverd van Ibn cAbbaas dat de Profeet (vrede zij met hem) zei: “Allah heeft mijn Oemmah hun fouten vergeven in wat zij zijn vergeten en waartoe zij zijn gedwongen.”
(Ibn Maadjah)
c. Een belofte om iets Haraams te doen of om een verplichte zaak na te laten.
Wie aan iemand een belofte doet om iets Haraams te doen of dat hij iets na zal laten wat verplicht is, voor hem is het niet toegestaan om deze belofte na te komen.
Dit wordt ondersteund door de overlevering van cAa’ishah, die bekend staat als de overlevering van Barierah. cAa’ishah had de oude meester van Barierah beloofd dat de Walaa’ van Barierah (het recht om van haar te erven als zij overleed, en dit is het recht van degene die een slaaf vrij laat) aan hen zou toebehoren, ondanks dat cAa’ishah degene was die Barierah vrij liet. Maar zij hield zich niet aan deze belofte, omdat dit indruiste tegen de Islamitische Wetgeving. Zij wist dat het recht van de Walaa’ slechts toebehoort aan degene die een slaaf vrij laat. Hoe kon cAa’ishah haar dan bevrijden en de Walaa’ van Barierah aan hen te laten toebehoren?
(al-Boekhaarie en Moeslim)
Ash Shaaficie zei: “Toen dit nieuws hen bereikte werd degene die met deze ongeldige voorwaarde kwam, beschouwd als een zondaar. Er zijn Hoedoed (straffen) en disciplinaire maatregelen voor een zondaar. Eén van de manieren waarop een zondaar gedisciplineerd wordt, is om hun voorwaarden ongeldig en nietig te verklaren om hen en anderen af te schrikken dit nog te doen. Dit is één van de beste manieren om iemand te disciplineren.”
(Ikhtilaaf ul-Hadieth, blz. 165)
d. Overmacht. Er zijn veel excuses die vallen in de categorie van het vers (interpretatie van de betekenis):
“Allah belast geen ziel boven haar vermogen.”
(Soerat al-Baqarah: 286)
En Allah weet het het beste.
Islamqa.com