Alle lof zij Allah, de Heer van de werelden en vrede en zegeningen zij met onze Profeet (vrede zij met hem), zijn familie en zijn metgezellen.
Laten we vooropstellen dat het redden van mensenlevens als een grote deugd wordt beschouwd binnen de Islam. Allah zegt in de Koran (interpretatie van de betekenis):
“En wie haar (d.w.z. een ziel) laat leven, het is dan alsof hij alle mensen heeft laten leven.”[1]
(Soerat al-Maa’idah: 32)
Maar het redden van andermans leven mag niet ten koste gaan van het eigen leven. Je kunt niet andere mensen redden door jezelf schade aan te brengen. Dat is ook de reden waarom het lastig is om een pasklaar antwoord te geven op de vraag of orgaandonatie na hersendood (te zijn verklaard) toegestaan is of niet. Het ontbreekt ons nog steeds aan duidelijkheid hierover. Zelfs als we uitgaan van de mening die zegt dat het toegestaan is omdat je daarmee het leven van een ander redt, blijft er een andere vraag over die veel complexer is: “Wanneer worden deze organen uit het lichaam gehaald?”
Nu schijnt dat orgaandonatie vaak plaatsvindt, nadat een arts een patiënt ‘hersendood’ heeft verklaard. Dit betekent het uitvallen van alle hersenfuncties. Maar omdat hij nog aan de beademing ligt, blijft het hart kloppen. Alleen in deze toestand blijven alle organen bruikbaar voor donatie.
Maar is iemand die hersendood is ook daadwerkelijk dood? Medisch gezien misschien wel, maar religieus gezien valt dit te betwisten. Een persoon is islamitisch gezien namelijk pas dood als het hart ermee ophoudt en de longen stoppen met ademen.[2] Alleen dan kunnen wij diegene doodverklaren, ritueel wassen, in lijkgewaden verwikkelen en onder de grond begraven.
De complexiteit van dit onderwerp heeft dus vooral te maken met de vraag of hersendood daadwerkelijk dood is? En kunnen wij iemand in deze toestand van zijn organen ontdoen? Om hierop een zorgvuldig antwoord te formuleren, is het nodig om een commissie van Nederlandse moslimgeleerden in te stellen die zich buigt over dit onderwerp, alle informatie verzamelt, advies van deskundigen inwint en tot een gezamenlijk oordeel komt. Maar tot die tijd is ons advies aan moslims om zich nog niet als orgaandonor te registreren en te wachten tot er meer duidelijkheid hierover komt.
Commissie Religieuze Zaken Stichting as-Soennah
[1] De interpretatie van de betekenissen van de Koran, Aboe Ismail & Studenten.
[2] Volgens moslimgeleerden verlaat iemands ziel zijn lichaam pas als de volgende zaken zich hebben voorgedaan:
-
geen hartslag,
-
geen ademhaling,
-
verslapping ledenmaten en spieren,
-
verslapping gezichtshuid,
-
kleurverandering,
-
ongevoeligheid van het oog (blik wordt glazig en ogen knipperen niet meer)
-
ingevallen slapen (ingedeukte huid aan de zijkant van het hoofd),
-
spitse neus (de huid over neus en jukbeenderen verstrakt),
-
open mond,