Vraag:
Mijn vraag heeft betrekking op een uitspraak van een man die tegen een andere man het volgende zei: “Als je dat niet had gedaan, dan was dit jou niet overkomen.” Vervolgens zei een andere man die dit hoorde: “De Profeet (vrede zij met hem) heeft die woorden afgeraden. Het uitspreken ervan kan een persoon naar ongeloof leiden.”
Vervolgens zei een andere man: “De Profeet (vrede zij met hem) zei over het verhaal van Moesa en al-Khidr: “Moge Allah Moesa begenadigen. Had hij maar meer geduld, dan zou Allah ons meer vertellen over wat zich heeft afgespeeld tussen hen.”
En een andere man haalde vervolgens een overlevering aan waarin de Profeet (vrede zij met hem) zei: “De sterke gelovige is geliefder bij Allah dan een zwakke gelovige…” De overlevering eindigde met: “…De woorden: “had ik maar” openen de deur van de satan.”
Doet deze overlevering de vorige overlevering eigenlijk teniet?
Antwoord:
Alle lof zij Allah.
Alles wat Allah en Zijn Boodschapper gezegd hebben berust op waarheid. Het woordje “als” of “had ik maar” kan in twee scenario’s gebruikt worden:
1. Uiten van verdriet om het verleden en het voorbeschikte leed. Dit is niet toegestaan. Allah, de Verhevene, zegt (interpretatie van de betekenis):
“O, jullie die geloven, wees niet als degenen die ongelovig zijn en (die) over hun broeders zeggen wanneer zij over de aarde reizen of in strijd verwikkeld zijn: “Wanneer zij bij ons gebleven waren, zouden zij niet gestorven of gedood zijn.” Opdat Allah dat tot (een bron van)wroeging in hun harten maakt…”
(Soerat Aali cImraan: 156)
Dit is wat de Profeet (vrede zij met hem) verbood. Hij (vrede zij met hem) zei: “Als er iets met je gebeurt, zeg dan niet: “Als ik zus en zo had gedaan, dan zou dit niet gebeurd zijn.” Zeg in plaats daarvan: “QaddarAllah wa maa shaa’a facal (Allah heeft dit voorbeschikt en wat Hij wil gebeurt). De woorden “had ik maar” openen de deur van de satan.”
Met andere woorden, het gebruiken van die woorden maken je kwetsbaar voor verdriet en angst die schadelijk is en jou van geen enkele nut zullen zijn. Weet echter dat wat jou overkomt je niet had kunnen vermijden, en wat jou niet is overkomen jou niet zou treffen. Allah, de Verhevene, zegt (interpretatie van de betekenis):
“Er is niemand die een ramp overkomt, of deze gebeurt met het Verlof van Allah. En wie in Allah gelooft: Hij zal diens hart leiden…”
(Soerat at-Taghaaboen: 11)
Over dit vers is gezegd: “Het gaat hier om een persoon die wanneer hij getroffen wordt door een rampspoed en vervolgens weet dat deze afkomstig is van Allah, hij hier vrede mee heeft en zich hierbij neerlegt.”
2. Wanneer de woorden: “had ik maar” worden gebruikt omwille van profijtvolle kennis. Allah, de Verhevene, zegt (interpretatie van de betekenis):
“Als er (andere)goden dan Allah in zouden zijn, dan zou zij (de hemelen en de aarde) zeker vergaan…”
(Soerat al-Anbiyaa’: 22)
Tevens wordt de tweede manier gebruikt om liefde voor goedheid te uiten. Men kan bijvoorbeeld zeggen: “Als ik had wat hij heeft, dan zou ik doen net zoals hij doet.” Het zeggen van zulke zaken is toegestaan.
De Profeet (vrede zij met hem) zei in een overlevering: “Had hij (Moesa) maar meer geduld, dan zou Allah ons meer vertellen over wat er gebeurd is tussen hen.” Deze uitspraak is hetzelfde als het volgende vers waarin Allah zegt (interpretatie van de betekenis):
“Zij wensen dat jij toegeeflijk zal worden, dan zullen zij (ook) toegeeflijk worden.”
(Soerat al-Qalam: 9)
Onze Profeet (vrede zij met hem) wenste dat Allah ons meer van Moesa en al-Khidr zou hebben verteld. Hij benoemde dit om te wijzen op zijn liefde voor geduld en de baatvolle zaken die daaruit voortkomen. Er was hier geen sprake van angst of verdriet of verwaarlozing van de plicht van geduld tonen ten opzichte van het voorbeschikte.
En Allah weet het het best.
Sheikh ul-Islaam ibnoe Taymiyah (Madjmoec Fataawa al-Koebra, boekdeel 9, blz. 1033)