Vraag:
Islamitische centra in het Westen beschikken over moskeeën en hebben daarnaast ook andere ruimten voor activiteiten, zoals feesten en bruiloften, algemene lezingen en zelfs sportwedstrijden. Deze centra zijn een bron van licht en inspiratie in deze regio’s. Soms worden er mensen uitgenodigd voor het houden van een woordje wat soms een element van toneel kan bevatten voor een specifiek doel, of islamitische liederen worden gezongen die geen muziek bevatten, enzovoorts.
Is het voor ons toegestaan om dit in de moskee te doen, aangezien er soms geen ruimte beschikbaar is waar dit gedaan kan worden en er verder geen andere plek is waar we bijeen kunnen komen en elkaar onderling kunnen adviseren? Wat is uw mening over deze kwestie?
Antwoord:
De hedendaagse geleerden verschillen van mening over het opvoeren van toneelstukken. Sommigen van hen zeggen dat dit onder alle omstandigheden niet toegestaan is. Zij rechtvaardigen hun standpunt door te beredeneren dat (het opvoeren van) toneelstukken een vorm van liegen is, omdat iemand die zich voordoet als een ander niet daadwerkelijk die persoon is. Daarom liegt hij, aangezien liegen hetgeen is wat het tegenovergestelde is van de waarheid.
Andere geleerden zeggen echter dat er geen kwaad ligt in (het opvoeren van) toneelstukken en dat dit geen vorm van liegen is. Zij beweren dat liegen het doen van een uitspraak is waarvan men weet dat deze onjuist is. De acteur daarentegen beweert niet dat hij de persoonlijkheid is die hij opvoert, maar doet zich slechts zo voor. Dat wil zeggen dat hij dingen doet die gelijk zijn aan de dingen die de personage doet. Dit is wat in feite gebeurt en degenen die hierbij aanwezig zijn, weten allemaal wat er in een toneelstuk gaande is. Dit is een hele andere situatie dan wanneer iemand voor jouw deur staat en beweert die-en-die te zijn en hij hierover liegt.
Dit is echt liegen, terwijl degene die zich als iemand anders voordoet niet heeft gelogen en hij beweert niet zelf deze persoon te zijn. Er is hier dan ook geen sprake van liegen. Wanneer het toneelstuk echter iets bevat dat verboden is, zoals eminente en vooraanstaande mensen die onvermijdelijk worden gekleineerd en gedegradeerd in uiterlijke vertoning en nobelheid, dan is dit niet toegestaan. Daarom ben ik van mening dat de metgezellen, in het bijzonder de recht geleide kaliefen, niet als personages in een toneelstuk gebruikt dienen te worden. Het is eveneens niet toegestaan als het toneelstuk andere verboden zaken bevat, zoals mannen die zich voordoen als vrouwen of omgekeerd. De Profeet (vrede zij met hem) vervloekte de mannen die vrouwen imiteerden en de vrouwen die mannen imiteerden. Het is ook niet toegestaan wanneer het toneelstuk de imitatie van dieren bevat, omdat dit niet in de Koran en Soennah gevonden kan worden, behalve in de vorm van kritiek en berisping.
Allah, de Verhevene, zegt (interpretatie van de betekenis):
“En lees hen de geschiedenis voor van degene aan wie Wij Onze Verzen gaven. Vervolgens maakte hij zich daarvan los, waarop de Satan hem achtervolgde zodat hij één van de dwalenden werd. En als Wij het hadden gewild, dan zouden Wij hem daarmee (met Onze Verzen) hebben verheven, maar hij neigde naar de aarde en volgde zijn begeerte. Zijn gelijkenis is als de gelijkenis van de hond…”
(Soerat al-Acraaf: 175-176)
De vergelijking met een hond is hier gebruikt om kritiek en berisping uit te drukken.
Ook zegt Allah (interpretatie van de betekenis):
“De gelijkenis van degenen aan wie de Thora is opgedragen en zich er vervolgens niet aan houden, is als de gelijkenis van een ezel die boeken draagt…”
(Soerat al-Djoemoecah: 5)
Ook hier wordt de gelijkenis van de mens met een dier gebruikt bij wijze van kritiek. De Profeet (vrede zij met hem) zei: “Wie een gift terugneemt die hij (aan iemand)heeft gegeven, is als de hond die braakt en vervolgens zijn eigen braaksel opeet.”
Als een toneelstuk dus iets bevat dat verboden is dan is het om deze reden niet toegestaan, en dus niet omdat het beschouwd wordt als een vorm van liegen.
Indien een toneelstuk toegestaan is ten opzichte van de inhoud ervan, dan rest er nog de vraag of het toegestaan is om dit (toneelstuk) op te voeren in een gebedsplaats. Als het profijtvol is en het werkelijk gebruikt wordt om uit te nodigen naar de Islam, dan kan het geen kwaad. De Boodschapper van Allah (vrede zij met hem) stond het de Abessiniërs namelijk toe om met hun speren te spelen in zijn moskee, met als doel hun harten te verzachten voor de Islam. Wanneer het voordeel dus groter is dan de schade, dient het voordeel gezocht te worden. Maar als het mogelijk is hun een andere ruimte toe te wijzen, dan zou dit beter zijn.
Sheikh Mohammed ibnoe Saalih al-cOethaymien (al-Aqalliyaat ul-Moeslimah, blz. 66, nummer 7)