Vraag:
Wat is het belang van eerlijkheid in zowel persoonlijke als zakelijke relaties? Wordt liegen wel eens als “acceptabel” beschouwd?
Antwoord:
Alle lof zij Allah.
Eerlijkheid is het spreken van de waarheid en datgene zeggen dat waargebeurd is. Het is één van de noodzakelijkheden voor een menselijke samenleving, één van de voortreffelijkheden van menselijk gedrag en het brengt grote voordelen met zich mee. Dit terwijl het liegen één van de belangrijkste elementen is voor corruptie in de menselijke samenleving. Ook is het de oorzaak voor het breken van de sociale cohesie en banden, één van de meest kwaadaardige eigenschappen van slecht gedrag, en het veroorzaakt schade. Daarom heeft de Islam eerlijkheid opgedragen en liegen verboden. Allah zegt (interpretatie van de betekenis):
“O jullie die geloven, vrees Allah en behoor tot de waarachtigen.”
(Soerat at-Tawbah: 119)
Ibn Kathier (moge Allah genadig met hem zijn) heeft gezegd: “Het betekent: wees eerlijk en houd vast aan de waarheid. En je zal behoren tot diens mensen en worden beschermd tegen rampspoed. Dit zal voor jou een uitweg zijn uit je problemen.”
(Ibn Kathier; boekdeel 2, blz. 414)
Allah zegt (interpretatie van de betekenis):
“En als zij dan oprecht waren geweest naar Allah toe, wanneer de zaak was beslist, dan was dit beter voor hen geweest.”
(Soerat Moehammad: 21)
cAbdoellah ibn Mascoed heeft overgeleverd dat de Boodschapper van Allah (vrede zij met hem) heeft gezegd: “Wees waarachtig, want waarachtigheid leidt naar rechtschapenheid en rechtschapenheid leidt naar het Paradijs. Een man zal de waarheid blijven spreken en zal ernaar blijven streven de waarheid te vertellen, totdat hij bij Allah bekend staat als waarheidsgetrouwe. Pas op met het vertellen van leugens, want leugens leiden naar immoraliteit en immoraliteit leidt naar het Hellevuur. Een man zal blijven liegen en ernaar streven om leugens te blijven vertellen, totdat hij bij Allah bekend staat als leugenaar.”
(Moeslim)
Deze overlevering duidt erop dat eerlijkheid leidt naar rechtschapenheid (al-Birr). Dit is een allesomvattend concept dat alle soorten goedheid en verschillende goede daden omvat.
Immoraliteit neigt in essentie naar afdwaling van de waarheid. Een immoreel persoon (Faadjir) is iemand die neigt naar het afwijken van het pad van leiding. Vandaar dat immoraliteit en rechtschapenheid haaks op elkaar staan.
Al-Hasan ibn cAli ibn abie Taalib (moge Allah tevreden met hem zijn) zei: “Ik heb van de Boodschapper van Allah (vrede zij met hem) het volgende onthouden: “Verlaat datgene waarover je twijfelt voor datgene waarover je niet twijfelt. De waarheid zal leiden tot zekerheid en geruststelling. Terwijl leugens leiden tot twijfel en verwarring.”
(at-Tirmidhie, an-Nasaa'ie en Ahmad)
In de lange overlevering waarin Aboe Soefyaan zijn ontmoeting met Heraclius beschrijft, zegt hij: “Hij (Heraclius) vroeg: “Wat beveelt hij (de Profeet) jullie te doen?” Ik antwoordde: “Hij zegt: “Aanbid Allah alleen en ken geen enkele deelgenoten in de aanbidding aan Hem toe. En verlaat datgene dat jullie voorvaders hebben gedaan. Hij spoort ons aan te bidden, waarheidsgetrouw te zijn, kuis te zijn en de familiebanden te onderhouden.”
(al-Boekhaarie en Moeslim)
Hakiem ibn Hizaam heeft overgeleverd dat de Profeet (vrede zij met hem) heeft gezegd: “Twee partijen hebben in een transactie de mogelijkheid van gedachte te veranderen tot zij van elkaar vandaan gaan; als zij open en eerlijk zijn, zal hun transactie gezegend zijn. Als zij verbergen en leugens vertellen, zal de zegening van hun transactie worden verminderd.”
(al-Boekhaarie en Moeslim)
Waarachtigheid omvat ook:
– eerlijkheid richting Allah door alleen Hem oprecht te aanbidden;
– eerlijkheid tegen je eigen ziel door het te laten vastklampen aan de Wetten van Allah;
– eerlijkheid tegenover de mensen in woord en het nakomen van de beloften in zaken zoals kopen, verkopen en het huwelijk. Er dient dus geen sprake te zijn van bedrog, oplichting, vervalsing of het achterhouden van informatie. Een persoon dient dus van binnen en buiten hetzelfde te zijn.
Liegen is ten strengste verboden en het kent verschillende gradaties van afschuw en zonde. De meest verderfelijke vorm van liegen is het valselijk toekennen van zaken aan Allah en Zijn Boodschapper (vrede zij met hem). Dit is namelijk iets verzinnen over de religie en het is een misdaad tegenover Allah. Eén van de eigenschappen van de Profeet (vrede zij met hem) is dat hij waarheidsgetrouw datgene dat Allah hem bevolen had, heeft verkondigd. Daarom zegt Allah (interpretatie van de betekenis):
“En wie is er onrechtvaardiger dan degene die een leugen over Allah verzint om zonder kennis de mensen te doen afdwalen? Voorwaar, Allah leidt het onrechtvaardige volk niet.”
(Soerat al-Ancaam: 144)
“En wie is er onrechtvaardiger dan degene die een leugen over Allah verzint? Zijn zullen bij hun Heer worden gebracht en de getuigen zullen zeggen: “Zij zijn degenen die over hun Heer hebben gelogen.” Weet dat de Vloek van Allah op de onrechtplegers rust.”
(Soerat Hoed: 18)
Even slecht hieraan is het liegen over de Profeet (vrede zij met hem). Zo is in een Moetawaatir overlevering (d.w.z. door vele metgezellen overgeleverd) verhaald dat hij heeft gezegd:“Laat degene die moedwillig over mij liegt zijn plaats nemen in het Hellevuur.”
(al-Boekhaarie en Moeslim)
De basisregel met betrekking tot liegen is dat het niet is toegestaan. Er zijn wel bepaalde omstandigheden waarin de Islam liegen toestaat om een groter doel te bereiken of schade te voorkomen.
Eén van deze omstandigheden is als een persoon bemiddelt tussen twee twistende partijen om hen te verzoenen en een verzoening op geen enkele andere manier kan worden bereikt. Oem Koelthoem (moge Allah tevreden met haar zijn) heeft overgeleverd dat de Profeet (vrede zij met hem) heeft gezegd: “Degene die mensen verzoent en iets goeds overbrengt of iets goeds zegt, is geen leugenaar.”
(al-Boekhaarie)
Een ander voorbeeld is een man die tegen zijn echtgenote spreekt of een vrouw die tegen haar echtgenoot spreekt over zaken die de liefde tussen hen versterkt. Ook al bevat dit overdrijving. Asmaa’ bint Yazied heeft overgeleverd dat de Boodschapper van Allah (vrede zij met hem) heeft gezegd: “Liegen is niet toegestaan, behalve in drie situaties: een man die tegen zijn echtgenote spreekt om haar gelukkig te maken; liegen ten tijde van oorlog; en liegen om mensen te verzoenen.”
(Moeslim en at-Tirmidhie die het Hasan heeft verklaard)
Eén van de meest belangrijke vormen van zowel eerlijkheid als liegen, ligt op het gebied van beloften en verdragen. Waarachtig zijn in beloften en verdragen is één van de eigenschappen waar de gelovigen om bekend staan. Zowel beloften als verdragen houden in dat je iets aangeeft over een kwestie om te bevestigen dat je het gaat doen. Vooral met betrekking tot zaken tegenover Allah. Allah prijst enkele van deze dienaren en zegt (interpretatie van de betekenis):
“En degenen die trouw zijn aan zaken die aan hen zijn toevertrouwd en (aan) hun beloften.”
(Soerat al-Moe’minoen: 8)
“…En degenen die hun verbond nakomen wanner zij dit zijn aangegaan.”
(Soerat al-Baqarah: 177)
“Onder de gelovigen zijn er mannen die (het Verbond) nakomen wat zij met Allah zijn aangegaan. Sommigen van hen hebben reeds voldaan aan hun verplichting, en anderen zijn in afwachting (daarvan). En zij zijn in geen enkel opzicht afgeweken daarvan (d.w.z. van het nakomen van het Verbond).”
(Soerat al-Ahzaab: 23)
Wij vragen Allah om ons oprecht en waarachtig te maken in woord en daad.En Allah weet het het beste.
Sheikh Mohammed Saalih al-Moenaddjid