Vraag:
Ik heb een vriend die in de Emiraten werkt, en hij heeft mij een groot geldbedrag gestuurd om het aan een goed doel te geven om zo weeskinderen te sponsoren. Door omstandigheden die ik niet in de hand had, was ik enkele weken te laat met het geven van dit geldbedrag aan het goede doel. Ik hield het (bedrag) gescheiden van mijn eigen geld op een veilige plaats in mijn huis. Vervolgens werd er in mijn huis ingebroken en de dief nam dit geldbedrag en wat van de juwelen van mijn vrouw. Maar door Allahs Gunst vond hij mijn eigen geld niet en de rest van de juwelen van mijn vrouw.
Mijn vraag is; ben ik aansprakelijk voor dit geld en ben ik verplicht om hetzelfde geldbedrag aan het goede doel te geven van mijn eigen geld? Was ik zondig door het uit te stellen en het geld bij mij te houden, hoewel ik de intentie had om het snel af te geven?
Antwoord:
Alle lof zij Allah.
De geleerden (moge Allah hun genadig zijn) hebben vermeld dat het geld een Amaanah (iets dat toevertrouwd is) is wanneer het bij een persoon is achtergelaten met de toestemming van de eigenaar of wetgever.
Degene die de Amaanah heeft, is niet aansprakelijk voor wat verloren gaat of vernietigd raakt wanneer het in zijn bezit is. Tenzij hij in overtreding is of nalatig.
Sheikh ibn ul-cOethaymien (moge Allah hem genadig zijn) zei: “De woorden (van de auteur van het boek Zaad ul-Moestaqnic): “Als het (toevertrouwde voorwerp) verloren gaat terwijl het zich tussen zijn (eigen) bezittingen bevond, maar hij heeft geen overtredingen begaan en was niet nalatig, dan is hij niet aansprakelijk.” En wanneer het verloren gaat samen met zijn eigen bezittingen, dan is dit nog meer van toepassing.
“Als het (toevertrouwde voorwerp) verloren gaat” betekent dat als het voorwerp dat aan hem toevertrouwd is, verloren gaat “terwijl het zich onder zijn (eigen) bezittingen bevond”; bijvoorbeeld wanneer het verbrand is of beschadigd geraakt door de regen of door een dief wordt gestolen, zonder dat dit zijn eigen bezittingen overkwam. Dan is degene die op de Amaanah let niet aansprakelijk. Want hij is een 'toevertrouwde persoon' die het geld of bezitting overnam met de toestemming van de eigenaar die het aan hem heeft toevertrouwd. En eenieder die bezitting van een ander in zijn bezit neemt, met de toestemming van de eigenaar of van de wetgever, bevindt zich in een positie van een 'toevertrouwde persoon'.
En de basisregel met betrekking tot de toevertrouwde persoon is dat hij niet aansprakelijk is voor iets dat verloren raakt wanneer het in zijn bezit is. Tenzij hij in overtreding is of nalatig is geweest. Dit is gebaseerd op het vers waarin Allah, de Verhevene, zegt (interpretatie van de betekenis):
“Er is voor de weldoeners geen aanleiding (om gestraft te worden).”
(Soerat at-Tawbah: 91)
Degene die iets wordt toevertrouwd, is een weldoener. En als hij een weldoeners is, dan is hij niet aansprakelijk. Maar als hij overtredingen heeft begaan of nalatig was, dan is hij wel aansprakelijk.
Het verschil tussen overtreding en nalatigheid in algemene termen, is dat bij overtreding sprake is van iets dat wordt gedaan wat niet toegestaan is. Terwijl bij nalatigheid verzuimd wordt om iets te doen wat verplicht is. Wanneer het voorwerp dat aan hem is toevertrouwd voedsel is, en de toevertrouwde persoon het vervolgens opeet, dan is dit een overtreding. Als het voedsel is en hij laat het buiten staan op een winterse nacht en het raakt bedorven, dan is dit nalatigheid. Want hij heeft iets nagelaten wat verplicht was (om te doen).
Als iemand zegt: “Waarom zegt de auteur (van het boek Zaad ul-Moestaqnic) “terwijl het zich tussen zijn (eigen) bezittingen bevond” en niet “als het verloren gaat en hij was niet in overtreding en niet nalatig, dan is hij niet aansprakelijk”?
Dan zeggen we: “Hij zei dit verwijzend naar de mening van sommige geleerden dat; “als het (toevertrouwde voorwerp) verloren gaat terwijl het zich tussen zijn (eigen) bezittingen bevond (maar zijn eigen bezittingen niet verloren waren gegaan), dan is hij zeker aansprakelijk.” Want het feit dat dit (toevertrouwde voorwerp) verloren is gegaan terwijl het zich tussen zijn bezittingen bevond, duidt aan op een vorm van nalatigheid. Want wat heeft ervoor gezorgd dat (alleen) het (toevertrouwde voorwerp) verloren is gegaan, zonder dat ik ook zijn eigen bezittingen overkwam?
Maar het meest correcte is wat de auteur zei: “De persoon aan wie het is toevertrouwd, is niet aansprakelijk zolang hij geen overtredingen heeft begaan of nalatig was.”
(as-Sharh ul-Moemtic, boekdeel 10, blz. 68)
Hierop baserend, dien jij te kijken naar het probleem dat de vertraging heeft veroorzaakt. Als het een echte belemmering was waarvoor een persoon kan worden verontschuldigd, dan ben jij niet aansprakelijk. Maar als er geen echte belemmering aanwezig was waarvoor de vertraging kan worden verontschuldigd, en de vertraging heeft slechts opgetreden vanwege luiheid of onzorgvuldigheid van jouw kant, dan ben je aansprakelijk. Want dan was jij nalatig.
Wat er wordt bedoeld met aansprakelijkheid, is dat je het goede doel hetzelfde bedrag geeft als de donatie die aan jou werd gegeven.
En Allah weet het beste.
Islamqa.com