Vraag:
Is het toegestaan voor een moslim om zich af te wenden van de wetschool die hij volgt en zich te richten tot een andere wetschool wanneer hij wil? Of is hij verplicht de wetschool waaraan hij verbonden is te blijven volgen tot aan zijn dood? En is er een verschil tussen de vier wetscholen als het gaat om het verrichten van het gebed?
Antwoord:
Het vasthouden aan een bepaalde wetschool is een zaak die wat meer uitleg vergt. Als iemand in staat is om regelgeving af te leiden uit de bewijzen, dan is het niet toegestaan voor hem om zich vast te klampen aan één bepaalde wetschool. Het is dan juist aan hem om de voorschriften uit de bewijzen te nemen.
Dit komt echter zelden voor onder de mensen, omdat dit een eigenschap is van de mensen van kennis: zij die het niveau van Idjtihaad hebben bereikt. Degenen die niet over deze eigenschap beschikken, kunnen de regelgevingen niet direct afleiden uit de bewijzen. En dit geldt voor de meeste mensen van deze tijd. In zulke gevallen kan het dus geen kwaad om één van de vier wetschool te volgen (Taqlied).
Hij moet echter niet een wetschool blindelings volgen en alles aannemen wat deze wetschool voorschrijft, ongeacht of dit correct is of niet. Het is juist aan de persoon zelf om datgene te volgen van de wetschool wat naar zijn mening de bewijzen niet tegenspreekt. Het is niet toegestaan voor een moslim om meningen van wetscholen te volgen die het bewijs wel duidelijk tegenspreken. Het is aan hem om datgene te volgen wat vastgesteld is door de bewijzen, zelfs als dit te vinden is in een andere wetschool.
Het is dus een goede zaak wanneer een moslim zich afwendt van een bepaalde wetschool en zich richt tot een andere wetschool als hij daardoor de bewijzen volgt. Dit is niet alleen een goede zaak, maar ook een verplichting, aangezien het volgen van de bewijzen een verplichting is.
Het is echter niet toegestaan om steeds te wisselen van wetschool, omdat dit gezien wordt als het volgen van verlangens en het zoeken naar concessies. Dit houdt in dat al datgene wat in overeenstemming is met de wensen en verlangens – ook al is dit in tegenstrijd met het bewijs – overgenomen wordt. En al datgene wat niet in overeenstemming is met de wensen en verlangens wordt verlaten, ook al is hier een bewijs voor. Dit is het volgen van wensen en verlangens, en wij zoeken hiertegen toevlucht bij Allah.
We kunnen dus zeggen dat het wisselen van wetscholen, om daarmee de verlangens te volgen of naar concessies te zoeken, niet is toegestaan. Maar als het gaat om het veranderen van wetschool om een bewijs te volgen, toevlucht te zoeken van een uitspraak die niet gegrond is of om afstand te nemen van een verkeerde opvatting, dan is dat een zaak die juist gevraagd en aangemoedigd wordt. En Allah weet het best.
Wat betreft de vraag of er verschil is tussen de vier wetscholen als het gaat om het gebed, daarop kunnen we antwoorden dat alle vier de wetscholen het over de meeste (algemene) uitspraken eens zijn. Zij verschillen over een aantal onderdelen van het gebed. Bijvoorbeeld dat de ene wetschool overweegt om iets voor te schrijven, terwijl een andere wetschool weer van mening is dat dit niet hoeft. Of dat de een vindt dat iets verplicht moet worden gesteld, terwijl de ander dat juist beschouwt als aanbevolen.
Deze verschillen gaan dus over de details van het gebed. Maar wat de algemene voorschriften van het gebed betreft, daar zijn geen meningsverschillen over.
Alle lof zij Allah.
Sheikh Saalih al-Fawzaan (Geselecteerd uit Fataawa, boekdeel 5, blz. 365, 366)